Ćwiczenie rozpoczynamy od mnożenia przez liczbę jednocyfrową.
Aby uzyskać wynik mnożenia liczby jednocyfrowej przez wielocyfrową mnożymy liczbę jednocyfrową przez kolejne cyfry wielocyfrowej zaczynając od kolumny jednostek.
Jeśli wynik jest jednocyfrowy zapisujemy go i przechodzimy do następnej kolumny w lewo, jeśli jest dwucyfrowy zapisujemy tylko drugą cyfrę, a pierwszą (przeniesienie) zapamiętujemy aby ją następnie dodać do wyniku mnożenia w następnej kolumnie.
Operację powtarzamy aż do przemnożenia wszystkich cyfr liczby wielocyfrowej przez jednocyfrową.
A oto przykład: 6127 * 3 = ( 7 + 20 + 100 + 6000 ) * 3
wykonujemy kolejno 7 * 3 + 20 * 3 + 100 * 3 + 6000 * 3
otrzymując: 21 + 60 + 300 + 18000 = 18381
Można to pokazać następująco:
| mnożenia | wyniki | ||||||
| 7*3 | 2 | 1 | |||||
| 20*3 | 6 | 0 | |||||
| 100*3 | 3 | 0 | 0 | ||||
| 6000*3 | 1 | 8 | 0 | 0 | 0 | ||
 | |||||||
| razem: | 1 | 8 | 3 | 8 | 1 | ||
Jeśli zrezygnujemy z pisania końcowych zer pamiętając o przesuwaniu kolejnych wyników o jedną kolumnę w lewo otrzymamy:
| mnożenia | wyniki | ||||||
| 7*3 | 2 | 1 | |||||
| 2*3 | 6 | ||||||
| 1*3 | 3 | ||||||
| 6*3 | 1 | 8 | |||||
| |||||||
| razem: | 1 | 8 | 3 | 8 | 1 | ||
Wynik mnożenia 7*3 jest liczbą dwucyfrową i cyfra 2 jest przeniesieniem do następnej kolumny w lewo. Podobnie wynik 6*3 daje przeniesienie 1. Przeniesienia możemy zapamiętywać i dodawać w następnej kolumnie w lewo lub zapisać je osobno nad kolejną kolumną. Jeśli nie ma więcej kolumn na lewo jak w przypadku mnożenia 6*3 zapisujemy poprostu po lewej stronie w tym samym wierszu.
Zapis mnożenia można dalej upraszczać nastepująco:
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Po nabraniu wprawy w mnożeniu przez liczbę jednocyfrową zwiększamy ilość cyfr klikając na przycisk po lewej stronie.
Mnożąc przez liczbę wielocyfrową postępujemy podobnie, z tym że obliczamy osobno wyniki dla każdej cyfry osobno zaczynając od jednostek, zapisujemy je jedne pod drugimi przesuwając każdy kolejny wynik o jedną kolumnę w lewo. Następnie sumujemy wyniki w kolumnach pamiętając o przeniesieniach.
Metodę wyjaśnimy na przykładzie:
1030 * 431 = 1030 * ( 1+30+400) wykonujemy kolejno 1*1030 + 30*1030 + 400*1030
otrzymując: 1030 + 30900 + 412000 = 443930 co stanowi wynik końcowy mnożenia.
Można to pokazać następująco:
| mnożenia | wyniki | ||||||
| 1*1030 | 1 | 0 | 3 | 0 | |||
| 30*1030 | 3 | 0 | 9 | 0 | 0 | ||
| 400*1030 | 4 | 1 | 2 | 0 | 0 | 0 | |
| |||||||
| razem: | 4 | 4 | 3 | 9 | 3 | 0 | |
Metoda jaką stosujemy różni sie tym, że mnożymy przez cyfry i zamiast dopisywać końcowe zera przesuwamy wyniki za każdym kolejnym razem o jedną kolumnę w lewo. Wygląda to tak:
| mnożenia | wyniki | ||||||
| 1*1030 | 1 | 0 | 3 | 0 | |||
| 3*1030 | 3 | 0 | 9 | 0 | |||
| 4*1030 | 4 | 1 | 2 | 0 | |||
| |||||||
| razem: | 4 | 4 | 3 | 9 | 3 | 0 | |
Aby zobaczyć przeniesienia wynikające kolejnych mnożeń wystarczy włączyć pomoc przyciskiem [HELP]. Przeniesienia wynikające z dodawania nie będą pokazane. Pilnuj ich!
Przyjemnej zabawy!
opracował Witold Wojcik